ATRAMINGO LAMIAK

Behinola, Atrarnin errotako (Zeanuri) janbeak, egunez basoan idea ebakitzen jardun eta gero iluntzean etxeratu zenean, bere andrea sutondoan negarrez topatu eban. Gizona, andrea negarrez ikustean, ikaratu egin zen eta, atsekabe haren aztarna jakin guran:

—Zer pasatzen da? Zegaitik honek negarrok? — itandu eutson.

Eta gizonaren itaunari andreak ez eutsan ezer erantzun: negar eta negar eginez bere arlo ixilean aurrera jarrita baina. Ordnan, gizonak, haserre antzera, bene-benetan esan eutson:

—Nahi bata nahi bestea dela, zer pasatzen zaizun oraintxe bertan esan behar deustazu!

—Hona, bada — erantzun eutson andreak: zuretzat afaritarako eduki dudan esnea, neska batek laratzatik galdara  hartuta, dangada baten edan deust.

—Ba! Hori baino ez bada ... ! Eta gauza horri horrenbeste negar ... !

-Bai, baina ... iluntze guztietan etorriko dela esan deust; eta esnea laratzaren ondoan edukitzen ez badut, beragaz eroango nauela. . . !

—Nora, gero, eroan! Geu ez gaude, ba, hementxe? Eta neska hori, zein modutakoa izan da, ba? 

—Larrosa bezalako aurpegiagaz, eder-ederra izan da. Eta nor ote dan itaundu deutsadanean, erreka ertzeko lora ederra dela esan dost. Oi, haren ahotsaren eztia, haren kanta ederrak!

—Egingo nuke apustua Lamina demonioren bat izan dela! Egun guzti-guztietan esnea edatera etorriko dela esan badeatsu, laminaren bat izan da, hurrean: larninak, gizonak ardotara legez, esnetara itsuak izaten dira—Bihar berriz, neure begiakaz ikusi gura dudanez, basotik goizago etxeratuko naiz; eta, beragaz berriketaldi bat eginez, nor den eta nor ez den laster igarriko dut.

Esan eta egin, biharamun iluntzean Atramingo etxeko jauna goizago etxeratu zen; eta neskatxa ezezagana sutondoan bere andreagaz berriketan zegoela ikasi zuen. Neskatxa, baina, gizona ikustean ikaratuta, ixildu egin zen. Eta gizanak berba eta berba egiten eutsan arren, ez eutson ezer erantzuten.

Orduan, senarrak emazteari esnea egosten ipini zezala esan eutson; eta emazteak berehala laratzan galdara handi hat esneagaz beteta ipini eban.

Eta esneak gora egin ebanean, neskak, pozez beterik, zoratuta legez, deiadar handi bat eginez:

—Txuri gora!, txuria gora! —esan eban.

Etxandereak, hori entzunda, neskari nahi adina esne eman eutson; eta neska, nahi adina esne edanda gero, isilunea itxita, berriketan eta kantatzen hasi zen.

Atraminga etxeko jaunak, neskak esneagaz egindako betekada egin zuela igarri eatsanean, bere artean "zertzeladak oraintxe atarako zizkioat" esanda, neskari berbetan ekin eta ekin eutsan. Eta inon diran berriketak eginda gero:

—Nor zinen? galdetu eatsan.

—Hemendik urrin barik dagoen koba eder bateko lamina naiz ni —erantzun eutsan neskatxak- eta gure bizitokirik kutunena, hor goiko erreka ertzean daukagu,

—Zenbat zerate?

—Mila eta bat.

—Eta, zer egiten duzue?

—Egunez meridian lorak batu, eta gauez zerruko izarrak zenbatu, eta haizearen soinuetan dantzan egin. ..

—Sekulako bizitza daroazue, arranotan! Noiztik zaudete munduan?

—Egazkia agertu zanetik, lurraren gainean gaude; eta itargiak eta izarrak goian apaintzen duten artean, hemen izanga gara.

Azkeneko berba horiek entzutean gizona ikaratu egin zen; eta bere golkorako hauxe esan zuen: "Eurak ondoan ditugula bizi behar badugu beti, onak gaude. Gure arbaso zintzoek ere, eurak zirela bide, inon diren atsakabeak igarotzen zituzten; eta geuk ere berdin. Eta ... Lamina hauen bizitzak mundua mundu den artean irauten badu, gure ondorengo guztiekere inon direnak igaro beharko dituzte. Hau zoritzarra!"

Zeozer pentsatzen jardun eta gero, hauxe itaun eutson lamiari:

—Zuen bizia amaitu leukenik, badago ala ez da?

—Bai, zeozer badago. . . ; baina inortxokere ez daki, geuk baino.

—Esaidazu, ba, zer den: nigandik kalterik ez duzue izungo eta. Gainera,

esneu egun guztietan emanga deutsugu.

Esne-kontuagaz lamia pozez beterik jarri zen. Eta buruan zuen ile adats eder eta gorriskari eskuagaz goratuta:

—Eta ile adats miragarri horiek, zelan ebaki liteke, ba? 

—Hona, badu —erantzun eotson lamiak-: gure ilem gorriska ederra ebakitzeko, San Juan bezperan jaioriko zekor nabar biren indarrez baliatuz, itargi beteko gau batean, hogei iltze burdinezko goldeagaz erreka hori gau   osoan goldetu behar da. Eta erreka ondo goldetuta, egun sentiak bazterrak argitu  baino lehen, zekor nabar biak mendi tontorreko haizeetan solte utzi behar dira. Horretan dago, ba, gure amaiera.

Geroko egun batean, Altamingo errotako gizonak, ibili eta ibili, San Juan aurregunean jaioriko zekor nabar bi aurkitu zituen. Eta lamiak esan eutsonez, goiko erreka, itargi beteko gau batean, burdinezgo goldeagaz batera eta bestera ondo goldetu zuen. Etaegun sentia baino lehen, burdinezko goldearen hortzek ikusgarrizko ile adats piloa atera zituzten. Guztira mila eta bat ile zenbatu zituen.

Eta Altamingo lamia guztien azken eguna hartan izango zelako, errotako sendian aurrerantzean bakean eta zoriontsu bizi izan omen zen.